Waterschap Aa en Maas stimuleert sinds dit jaar het gebruik van de balenpers voor de verwerking van slootmaaisel. De machine perst het natte maaisel dat vrijkomt bij slootonderhoud tot handzame balen, die de agrariër weer kan gebruiken als meststof op zijn land.
Natte vegetatie verwerken tot baal
De slootvuilpers, zoals hij officieel heet, werd 1,5 jaar geleden in opdracht van het waterschap ontwikkeld door Gebr. Tolenaars uit Nieuwendijk. John van Berne, adviseur watersysteem bij Aa en Maas is enthousiast. “We wilden het schonen van watergangen combineren met persen. Een balenpers voor droog gemaaid gras bestond natuurlijk al veel langer. Maar wat deze machine zo uniek maakt is dat hij de natte, slappe vegetatie samengeperst tot een baal. Voor veel grondeigenaren is het gemakkelijker om een baal te verwerken dan een ril (rij met maaisel). Met een baal til je namelijk in één keer 1.000 kg aan nat maaisel op met de voorlader. Bij een ril moet je steeds opnieuw grijpen om kleine hoeveelheden maaisel op te pakken. En doordat de natte vegetatie samengeperst wordt, versnelt ook het composteerproces. Na enige tijd drogen op een verzamelplaats voor oogstresten kun je de baal/compost uitrijden over het land. En zo maak je van afval weer een meststof.”
(Niet) inzetten van balenpers
De balenpers kan niet altijd worden ingezet. Zo bevindt zich op een aantal plaatsen in het beheersgebied van Aa en Maas nog te veel steenpuin in de grond. Dat werd vroeger toegepast om de taluds te verstevigen. Sinds kort kunnen grondeigenaren de balenpers wél inzetten wanneer de bodem erg nat is. In geval van zeer natte omstandigheden kunnen de wielen onder de balenpers worden vervangen door rupsbanden. “We verwachten de pers in zeker 40-50% van de 2.800 kilometer watergang die gemaaid moet worden in te kunnen zetten”, licht John van Berne toe. “En dat is toch weer 1100-1400 kilometer! Het inzetten van een balenpers is op basis van een proef die maximaal 7 jaar duurt.”
Aangepaste werkwijze voor fauna
In overleg met ecologen heeft Aa en Maas een aangepaste werkwijze vastgesteld om fauna een mogelijkheid te geven om te ontsnappen bij de inzet van de balenpers. Na het maaien schudt de machinist meerdere keren de korf boven het water, zodat vissen, amfibieën en andere watergebonden dieren terug kunnen vallen in het water. Door deze werkwijze is het niet noodzakelijk dat het maaisel op de kant wordt gelegd. Onderzoek toont aan dat bij het leggen van het maaisel op de kant, de aanwezige fauna niet kan vluchten. Onze werkwijze zorgt ervoor dat aanwezige fauna kan ontsnappen.
Puin en zwerfvuil
We zetten de balenpers alleen in binnen Toekomstbestendig Slootonderhoud. Als waterschap bieden we grondeigenaren de mogelijkheid om het maaisel te ontvangen in een baal om zo het ruimen van het maaisel te vergemakkelijken en het hergebruik ervan te stimuleren. We zetten de pers pas in nadat we hierover afspraken hebben gemaakt met de aanliggende grondeigenaren die het maaisel ontvangen. Het overgrote deel van de waterlopen liggen in het buitengebied en niet langs openbare wegen, waardoor er nauwelijks sprake is van puin en zwerfvuil. Indien een aanliggend eigenaar aangeeft dat er puin en zwerfvuil aanwezig is, maken we indien nodig separate afspraken.
Eerlijke verdeling
In Oost-Brabant wonen zo’n 50.000 mensen aan een brede sloot of beek. Het waterschap hecht er veel belang aan dat de lasten die gepaard gaan met het onderhoud eerlijk worden verdeeld. Chantal Savelkouls, gebiedsbeheerder Aa en Maas: “In principe moet de aannemer aan beide kanten van het water kunnen rijden en het maaisel neer kunnen leggen. Dat is wel zo eerlijk. Maar als grondeigenaren er samen uitkomen mogen ze zelf bepalen aan welke zijde de aannemer rijdt, aan welke kant hij het maaisel neerlegt en hoe ze het maaisel willen ontvangen: in een ril, met de balenpers of op een hoop op de hoek van het perceel.”
Corona: (tijdelijk) geen besluitvormingsbijeenkomsten
Komen grondeigenaren er samen niet uit, dan kan het waterschap daarin een begeleidende rol spelen. Tot vijf weken geleden organiseerde Aa en Maas besluitvormingsbijeenkomsten. Door de maatregelen, als gevolg van het heersende coronavirus, zijn die bijeenkomsten (tijdelijk) niet mogelijk. Ze worden uitgesteld tot na de zomerperiode. “Zorg dat je er dan bij bent. We willen graag tot een oplossing komen die voor iedereen werkt. Maar dat kan alleen wanneer een grondeigenaar met ons in gesprek gaat”, benadrukt Savelkouls, “dan bepaal je mee. Jouw idee kan voor jou heel groots zijn, en voor ons een kleine moeite. We denken graag met je mee”.