2021: feiten, cijfers en beelden

Onderhoud van sloten

Als sloten en beken dichtgroeien, belemmert dat de aan- en afvoer van water. Daarom maaien en baggeren we sloten en beken. Wat deden we in 2021?

• We baggerden 200 kilometer sloten en beken.
• We vergrootten 37 krappe duikers zodat ze minder snel verstopt raken. Een duiker is een buis onder de grond waar bijvoorbeeld water doorheen kan stromen.
• We maaiden 2499 kilometer sloten en beken één of meerdere keren.

Zuiveren van rioolwater

In onze rioolwaterzuiveringsinstallaties zuiveren we het afvalwater van inwoners en bedrijven in Oost-Brabant. Maar we doen meer op onze rioolwaterzuiveringen: we halen waardevolle grondstoffen uit afvalwater en gebruiken deze voor andere doeleinden. Zo maken we van slib bijvoorbeeld biogas. Wat deden we in 2021?

• We zuiverden 106 miljoen liter water.
• We produceerden 7,4 miljoen kubieke meter biogas, omgerekend het gasverbruik van ongeveer 3000 huishoudens. 4,8 miljoen kubieke meter ging naar Heineken en 650.000 kubieke meter naar de Afvalstoffendienst in Den Bosch als brandstof voor hun vuilniswagens.
• We wekten ruim 6 miljoen kilowatt stroom per uur (kWh) met zonne-energie en ruim 3 miljoen kWh door verbranding van biogas in onze eigen generatoren. Deze energie gebruikten we zoveel mogelijk zelf.
• We voerden in samenwerking met het ministerie in totaal meer dan 1200 corona-bemonsteringen uit over al onze zuiveringen.
• Om te testen hoe we lachgas kunnen opsporen en verminderen, plaatsten we 14 lachgassensoren op de zuiveringen. We stoten lachgas uit op onze zuiveringen. Dat is schadelijk voor mens en milieu.
• Van het aangevoerde rioolwater hebben we 93% van de vervuiling verwijderd op onze rioolwaterzuiveringen.
• We optimaliseerden onze zuivering in Asten zodat we het water nog schoner kunnen maken. We haalden er een record aan stikstof uit het water.
• We deden de eerste geslaagde proeven met kunstmatige intelligentie in de besturing van een zuivering.
• We zijn in gesprek met bedrijven om gezuiverd rioolwater in te zetten als herbruikbaar water in plaats van als afvalproduct. Zo kan het bijvoorbeeld ingezet worden voor spoelwater voor bedrijfshallen en koelwater.

Onderhoud en beheer van dijken

Wij beheren, controleren, versterken en onderhouden de dijken in Oost-Brabant. Dat doen we voor de waterveiligheid: een goed onderhouden, stevige dijk biedt bescherming tegen hoogwater. Wat deden we in 2021?

• We maaiden 180 km dijk langs de Maas.
• We controleerden wekelijks de dijken langs de Maas op beschadigingen, graafschade en bouwactiviteiten.
• In september voerden we de najaarsinspectie uit. We bekeken alle dijken grondig, legden onvolkomenheden vast en herstelden waar nodig.
• Onze 150 (burger) dijkwachten kregen een theorie- en praktijktraining
• We trainden onze aannemers zodat ze weten wat ze moeten doen bij een noodsituatie op de dijk. Deze ondernemers hebben een waakvlamcontract met ons waterschap. Als er een noodsituatie ontstaat, moeten ze binnen anderhalf uur paraat staan met manschappen en materieel.

Hoogwater

Het hoogwater op de Maas afgelopen zomer zorgde in ons werkgebied niet voor grote problemen. De hoogwatermaatregelen die we hebben genomen werkten goed. Wat deden we om wateroverlast te voorkomen of beperken?

• We sloten 49 gemalen, sluizen en vistrappen in de dijken langs de Maas om te voorkomen dat het Maaswater het binnenland in kwam.
• We zetten 24 uurs dijkbewaking in.
• We legden een nooddijk aan bij Sambeek.
• We haalden dassenburchten weg die de dijk verzwakten
• We maakten een sloot bij Doeveren dicht omdat daar wellen ontstonden.

Innoveren

We blijven zoeken naar manieren om ons werk slimmer en duurzamer uit te voeren. Dat doen we onder andere met:

• Pilots en demonstraties:
  - Toepassing nieuwe membranen voor verwijdering medicijnresten (Asten, meer informatie)
  - Een nieuw doekfilter voor verwijdering van fosfaat (Vinkel, meer informatie)
  - Toepassing van wormen voor verwerking van de waternavel plant (meer informatie)
  - Terugwinning en verwerking van ‘toiletpapier’ met een verzuringsreactor (Aarle-Rixtel, meer informatie)
  - Toepassing van superkritisch vergassen voor onze slibverwerking (Dinther, meer informatie)

• Slimme toepassingen van data zoals: satellietdata voor handhaving en digitale technieken zoals de hololens.
• Bepalen met een op afstand bestuurbaar bootje via sonar-signalen of een sloot gebaggerd moet worden ( 3D-maaien van onze sloten en beken)
• Diverse verkenningen naar nieuwe thema’s zoals waterstof, regionale koolstofmarkt, alternatieve inzet van gezuiverd afvalwater of inzet van bagger als bouwmateriaal.
• Proeven met GPS-meetapparatuur op maaimachines, zodat tijdens het maaien meteen de diepte en breedte van sloten en beken wordt ingemeten.

En dat leverde ons twee nominaties op bij de landelijke waterinnovatieprijs!

Projecten

We zijn volop bezig met projecten die bijdragen aan schoon, veilig en voldoende water. Wat deden we in 2021?

• We legden meerdere kilometers aan ecologische verbindingszones (EVZ) aan, onder meer langs de Hertogswetering en de Esperloop. Een EVZ is een strook natuur langs de beek die natuurgebieden verbindt.
• We voerden maatregelen uit om verdroging van natte natuurparel Landgoed Heeswijk tegen te gaan. De natuur in dit bijzondere gebied herstelt hierdoor.
• We startten met de werkzaamheden voor het hoogveenherstel in Deurnsche Peel en het groot onderhoud aan de Peelkanalen.
• We legden een tweede waterbassin aan in Someren-Noord nabij de Slievense Loop. De werkzaamheden horen bij een maatregelenpakket om de wateroverlast bij piekbuien voor de wijk en het buitengebied te verminderen.
• We werkten aan de uitwerking van de plannen voor de dijkversterking tussen Ravenstein en Lith en tussen Cuijk en Ravenstein.
• We automatiseerden stuwen en legden stuwen aan. Zo kunnen we het waterpeil beter reguleren en snel inspelen op natte en droge weersomstandigheden.
• We legden meerdere natuurvriendelijke oevers aan zoals bij de Tochtsloot, met onder meer flauwe oevers en houtpakketten in de waterloop.
• We ontwikkelden meerdere kilometers aan beek om beter om te gaan met de gevolgen van de klimaatverandering, zoals bij de Snelleloop. Van deze herinrichting hebben we een mooie dronefilm gemaakt: https://youtu.be/pCeg9l5H8fU
• We organiseerden tientallen informatiebijeenkomsten en werksessies om inwoners en belanghebbenden bij te praten over projecten in de omgeving en om ideeën te horen. Dat gebeurde vanwege de coronamaatregelen vaak digitaal vanuit huis of vanuit onze Aa en Maas studio.

Een energieneutraal waterschap

Een energieneutraal waterschap: daar gaan we voor. Aa en Maas wil in 2030 alle energie die we verbruiken zelf opwekken. Een logische ambitie, want als waterschap ondervinden we als geen ander de gevolgen van klimaatverandering. Door zelf duurzame energie op te wekken beperken we de extra uitstoot van broeikasgassen. Wat deden we in 2021?

• Oplevering zonneweides Vinkel, Dinther en Aarle-Rixtel met bijna 20.000 panelen in totaal een elektriciteitsproductie van 6 GWh per jaar in 2021 en een verwachte elektriciteitsproductie van 6 GWh per jaar in 2022 en een bijdrage van 16,3% in onze energieneutraal ambitie.
• De waterkrachtcentrale Kilsdonkse Watermolen werd opgeleverd, een bijdrage van 0,1% in onze energieneutraal ambitie.
• We onderzochten mogelijkheden om meer biogas te produceren
• We verkenden mogelijkheden om in de toekomst ook windenergie te produceren.

Verder verbeteren van onze dienstverlening

Wij vinden het belangrijk om onze dienstverlening aan inwoners, boeren, ondernemers en samenwerkingspartners te blijven verbeteren. Dat doen we persoonlijk, maar ook  steeds vaker digitaal. Wat deden we in 2021?

• We breidden onze digitale diensten uit op onze website. Zo kunnen inwoners en bedrijven steeds meer zaken digitaal (met DigiD en eHerkenning) regelen op onze website, bijvoorbeeld een melding doen, subsidie aanvragen of een klacht indienen. We hebben maar liefst 26 e-formulieren.
• Inloggen kan vanaf dit jaar als burger DigiD, bedrijf (eHerkenning) en Europese burger (eIDAS)
• We lanceerden de Vergunningenchecker: inwoners kunnen digitaal eenvoudig controleren of ze een vergunning nodig hebben.

• Heel veel is digitaal te regelen, maar de warme stem van onze collega’s is er ook altijd.

Samenwerken

Onze opdracht is groot en complex. Veel van ons werk  hangt direct samen met andere maatschappelijke opgaven. We kunnen daarom niet in ons eentje aan de slag. We stemmen af en werken samen met partners, inwoners en bedrijven in ons werkgebied.

• We maakten een nieuw waterbeheerplan, onze plannen voor de komende zes jaar om te zorgen voor schoon, voldoende en veilig water.
• We maakten nieuwe afspraken met de provincie over de samenwerking in de periode tot en met 2027, o.a. over een bijdrage van circa € 75 miljoen van de provincie aan projecten in ons gebied.
• We hebben met partners afgesproken hoe we werken aan een goede grondwatervoorraad: het bestuursconvenant grondwater.
• We zijn een samenwerking aangegaan met Natuur en Milieu Educatiecentrum (NME) De Ossenbeemd in Deurne om nog meer kinderen waterbewust te maken. De NME geeft waterlessen aan basisscholen in de regio. Het is de derde samenwerking met een NME in ons werkgebied.