Corona- en medicijnrestenpilot met afvalwater van zorglocatie in Schaijk

Peter Verlaan, directeur bij Waterschap Aa en Maas: “We weten inmiddels dat onschadelijke sporen van het virus (RNA)- via ontlasting in het riool komen. Op landelijke schaal wordt een netwerk van (vroeg)signalering via rioolwaterzuiveringen uitgerold samen met het ministerie van VWS en RIVM. We hopen dat rioolwatermetingen helpen om het virus op te sporen en verspreiding te signaleren. Een rioolwatermeting op het niveau van een locatie geeft een beter beeld van de virusontwikkeling op locatie, en met de gekozen opzet ook bredere informatie over medicijnresten, andere ziekteverwekkers en andere microverontreinigingen in het water. We willen samen uitvinden hoe metingen op locatie kunnen helpen om betere beslissingen te nemen.”

Samenspraak met bewoners, medewerkers en bestuurders

Gekozen is voor locatie Nieuwe Hoeven van BrabantZorg in Schaijk omdat de metingen daar onverdund kunnen worden uitgevoerd en een goed beeld kunnen geven van de situatie bij de locatie. Met de initiatiefnemers wordt samen gekeken wat de metingen betekenen en of we een positief effect van maatregelen kunnen terugzien in het water.

“Onze ambitie was het al  om van de Nieuwe Hoeven de duurzaamste zorglocatie van Nederland te maken. Deze pilot waarbij we data verzamelen over gezondheid en medicijngebruik past daar heel goed in”, aldus Wilma de Jong, bestuurder bij BrabantZorg.

Unieke samenwerking

In de pilot bundelen BrabantZorg, GGD, Vital Zone Instituut en waterschap Aa en Maas hun krachten.   Jim van den Beuken, directeur van het Vital Zone Instituut: "Om gezondheid en duurzaamheid vooruit te helpen is het écht nodig dat verschillende organisaties gericht samenwerken. Met deze big brown data kunnen we bijdragen aan meerdere doelen tegelijk: goede zorg, tegengaan van medicijnresten in water en informatie uit rioolwater benutten voor een gezonde samenleving”.

Aanpak: dit wordt gemeten

De monsterkast wordt donderdag 29 januari geplaatst. Na plaatsing worden voor een periode van zes weken monsters genomen.

Gemeten wordt op:

• verspreiding en verloop van Covid-19
• de top 20 van medicijnresten voor pijn (zoals Diclofenac en Naproxen), Diabetes 2 (Metformine) en geestelijke klachten (medicatie voor stress, slaap en depressie). Er zijn een aantal medicijnen die een milieurisico geven voor dieren in water en waar bruikbare alternatieven voor zijn. Als die niet of minder in het water komen dan is dat beter.
• de aanwezigheid van andere ziekteverwekkers (antibiotica resistentie, legionella)
• andere microverontreinigingen die moeilijk oplossen in water zoals EDTA. (Deze chemische stof komt voor in sommige persoonlijke verzorgingsproducten, zoals handzeep en shampoo, in huidverzorgingsproducten en in wasmiddelen.)

Aandacht voor duiding en effect van gedrag meten

Eerst wordt vastgesteld hoe de huidige situatie is en of ieder van de partijen iets kan doen om negatieve effecten op gezondheid of milieu te verminderen. Vooral voor Covid-19 is het zinnig om regelmatig te kunnen meten, ook om effect van maatregelen en vaccinatie in beeld te krijgen. Dat gebeurt dan ook twee keer per week waarbij waterschap Aa en Maas de logistiek uitvoert en het RIVM de analyse. Het RIVM analyseert ook monsters op antibiotica resistentie. De andere metingen vinden wekelijks plaats en worden uitgevoerd door het waterschap. Een expertgroep stelt vast hoe de informatie uit het rioolwater hier en elders gebruikt kan worden als objectieve indicator voor gezondheid en (micro)vervuiling.

Evalueren

Na zes weken gaan de betrokken organisaties de opbrengst van de metingen evalueren.  Daarbij wordt gekeken hoe voorspellend de monsters zijn en of basis daarvan beslissingen kunnen worden genomen. Ook wordt getoetst of deze riooldata bruikbare informatie geeft over het effect van maatregelen en vaccinatie.

*) Vitale Zones zijn gebieden waar mensen vitaal en gelukkig leven, werken, opgroeien en ouder worden in een gezonde omgeving. Partijen hebben elkaar gevonden via de Vital Zone Brabant coalitie. https://vitalzone.eu/