Hoe moet je een kist aanbrengen rond een zandmeevoerende wel en wat is de ideale hoeveelheid zand in een zandzak? Lokale aannemers leerden hier meer over tijdens een training van onze collega’s. Als er tijdens het hoogwater een noodsituatie ontstaat, weten ze precies wat ze moeten doen.
Een zee van oranje hesjes
Een zee van oranje hesjes is druk in de weer op de Oijense Benedendijk. Het ziet er van een afstand uit als een geoliede machine. En dat is het ook, de aannemers weten precies waar ze mee bezig zijn. Zandzakken worden snel doorgegeven, aanwijzingen opgevolgd en pompen aangesloten. Gelukkig gaat het hier niet om een noodsituatie, maar om een oefening.
Om de paar jaar krijgen lokale aannemers een training over wat ze moeten doen als er calamiteiten ontstaan tijdens hoogwater. Deze ondernemers hebben een zogenoemd waakvlamcontract met ons waterschap. Als er een noodsituatie ontstaat op de dijk, moeten ze binnen anderhalf uur paraat staan met manschappen en materieel. ,,Het is handig als ze dan weten wat ze moeten doen”, zegt Frans Jorna, afdelingshoofd waterveiligheid bij Aa en Maas. ,,Als er ergens water opborrelt achter de dijk, moeten we snel in actie komen. Tijdens deze oefening leren ze niet alleen hoe je de meest voor de hand liggende oplossingen snel kunnen uitvoeren, maar ook hoe je goed kunt samenwerken.”
Groot gat in de dijk
De training begint met een ochtend theorie in de tent. Maar het leukste is natuurlijk om het geleerde samen in de praktijk te brengen. In totaal zijn er zes oefeningen. In kleine groepjes leren de aannemers bijvoorbeeld hoe ze een noodpomp moeten aanleggen, snel een nooddijk kunnen maken of hoe een dijk bekramd moet worden. Dat laatste gebeurt als de grasmat langs de dijk door regen en wind is weggeslagen. ,,Voor je het weet heb je dan een groot gat in de dijk”, zegt onze collega Peter Rutten. ,,We brengen zandwerend doek met speciale krammen aan op het dijkvak en verstevigen dat met zandzakken. Met nylon draad wordt een patroon gemaakt om de krammen en het doek op z’n plaats te houden. Tijdens deze oefening doen we dat op een klein stuk dijk, maar we kunnen honderden meters dijk zo bekrammen.”
Na een korte uitleg weten de mannen precies wat ze moeten doen. Rick Derks van het gelijknamige aannemersbedrijf, geeft in een vlot tempo zandzakken door. ,,Het is niet alleen een leerzame dag, we leren elkaar ook kennen. Als er een keer echt iets aan de hand is, kunnen we op elkaar vertrouwen. Dat is ook een waardevolle les.”
Hoeveel zand in een zandzak
Even verderop wordt in een grote container een nooddijk aangelegd. Hier draait het vooral om hoe je de zandzakken op elkaar stapelt. ,,In verband en goed op elkaar”, zegt Leo van der Wielen, projectleider bij Wetering in Heesch. ,,Het is belangrijk dat er geen water meer tussendoor kan. Daarom mag een zandzak ook niet te vol zitten.”
De zandzakken worden tegenwoordig niet meer met een schop gevuld, maar met een speciale machine. Waterschap Brabantse Delta heeft zon’ zandzakkenvulmachine en geeft een demonstratie. Met een kraan wordt zand op een lopende band gegooid, dat zand verdwijnt in een trechter. Daaronder hangt een zak waar precies achttien kilo zand in wordt gestort. Een naaimachine naait de zak dicht. ,,Zo kunnen we duizend zandzakken per uur vullen”, zegt Johan Merkx van Waterschap Brabantse Delta niet zonder trots. ,,Het is efficiënt en ook nog eens een veilige manier van werken.”
Sloot dempen
Sommige aannemers hebben tijdens het hoogwater deze zomer al kunnen oefenen. Tom Dollevoet van Ploegam voerde met zijn collega’s binnen acht uur vijfduizend kuub zand aan om een sloot te dempen bij Doeveren. ,,Uit voorzorg, zodat er geen kwelwater onder de dijk door kon lopen”, zegt Dollevoet. ,,We hebben de hele nacht doorgewerkt. Of ik tijdens de training nog wat geleerd heb? Jazeker, dat je zandzakken beter in de lengte kunt neerleggen. Dit werkt een stuk efficiënter.”
Dat de aannemers goed en efficiënt kunnen werken blijkt wel als de oefeningen eerder dan gepland zijn afgrond. ,,Dat geeft vertrouwen voor de toekomst”, zegt dijkgraaf Mario Jacobs. ,,Daarom werken we ook zo graag met goede lokale aannemers. Zij kennen de situatie en weten precies wat ze moeten doen. Dat blijkt maar weer eens tijdens deze oefening.”