Waterbericht augustus 2022: hele maand stond in het teken van droogte

Gevallen neerslag en neerslagtekort

Heel de maand augustus was erg droog. In augustus viel in totaal ongeveer 13-21 mm (noordelijk deel) tot 21-24 mm (zuidelijk deel). Dit is een groot verschil met wat gemiddeld in augustus valt: ongeveer 80 mm. Naast droogte hadden we ook te maken met warme perioden. Hierdoor verdampte er veel water en nam het neerslagtekort daarmee ook behoorlijk toe, zodanig dat het nu het neerslagtekort van de 5% droogste jaren en de erg droge jaren 2018 en 2019 evenaart.

Grondwaterstanden

De grondwaterstanden daalden net als in juli ook in augustus sterk. De grondwaterstanden zijn nu vrijwel overal in het beheergebied erg laag voor de tijd van het jaar.

Oppervlaktewater

In steeds meer sloten en beken stagneert de stroming. Door wegzakkende grondwaterstanden vallen sloten en beken droog. Daarom laten we maximaal water in via de Noordervaart en de Peelkanalen. Ook laten we water in via de Sambeekse Uitwatering en via de reguliere locaties bij Grave en inlaatpunten langs de Zuid-Willemsvaart.

Bodem en beregenen

Door het gebrek aan neerslag en de grote verdamping, is de bodem nog veel droger geworden dan in juli. De behoefte aan beregening vanuit grondwater is dan ook nog steeds sterk aanwezig.

Waterkwaliteit en ecologie

• Door het warme weer en de lage waterstanden ontstaan op steeds meer plaatsen bloei van blauwalgen. Ook nu de temperatuur iets daalt. Door algenbloei daalt het zuurstofgehalte in het water (vooral ’s nachts) en kan daardoor ook vissterfte Wil je zwemmen in natuurwater? Check dan altijd eerst www.zwemwater.nl.
• De laatste jaren constateren wij steeds vaker blauwalgbloei in stromende / stilstaande sloten en watergangen waar water wordt aangevoerd uit de Brabantse kanalen en de Maas. Onlangs zijn via de Perceelwijzer app pushnotificaties verstuurd naar ingelanden voor aanwezige blauwalg in het beheergebied van waterschap Aa en Maas.
• Op diverse plekken was sprake van vissterfte. Zo ook in de Halve Wiel in Empel, waar we wel 1000 vissen hebben opgeruimd.
• Bij het Dribbelei in Gemert zijn dode vissen en dode eenden aangetroffen. We vermoeden hier botulisme. Ook hier wordt geadviseerd om contact met het oppervlaktewater te vermijden.
• Tussen 15 en 26 augustus waren de temperaturen zeer hoog. De zuurstofverzadiging van het water is bij hogere watertemperaturen een stuk lager, waardoor de kans op vissterfte toeneemt. Daarom zijn oevers van sloten en beken die dagen zo min mogelijk gemaaid. Bij maaien kan namelijk slib opwervelen waardoor er een tijdelijke zuurstofdip ontstaat.
• Bij de Esperloop en Hooge Raam zijn grondwaterpompen aangezet om droogval te voorkomen. Deze waterlopen vielen bijna droog. In tijden van droogte is er een protocol om door middel van opgepompt grondwater droogval in de Esperloop en de Hooge Raam te voorkomen. Dit is noodzakelijk voor behoud van de huidige hoge ecologische waarde, zoals de bijzondere ‘Gewone bronlibel’.
• Bij meerdere sloten en beken hebben we vistrappen (tijdelijk) dichtgezet om zo min mogelijk water te verliezen en maximaal te kunnen conserveren. Dit leidt niet tot schade aan de visstand. Dit is een kritische afweging tussen water vasthouden en vissen de kans te geven stroomopwaarts te zwemmen.

Maatregelen

Voordat het droog is en er nog genoeg watervoorraad is, nemen we al droogtemaatregelen. We hebben daarom vooral in de winterperiode al zoveel mogelijk water vastgehouden en buffers aangelegd. Daarnaast voeren we het hele jaar Maaswater aan. Hieronder lees je wat we recent extra hebben gedaan tegen droogte:

Onttrekkingsverbod uit oppervlaktewater uitgebreid

In het gebied ten zuiden van de lijn ’s-Hertogenbosch, Nuland en Herpen mocht sinds 14 juli al geen water meer uit sloten en beken worden gehaald om bepaalde typen akkers te beregenen of tuinen en sportvelden te besproeien. Sinds 4 augustus is het onttrekkingsverbod uit oppervlaktewater ook van toepassing op bedrijfsmatige fruitteelt, groenteteelt, bloemen- en plantenteelt en bomenteelt.

Peilbeheer

We houden waar mogelijk water vast. Op en rond de hoge gronden, drogere delen en rond natuurgebieden staan stuwen altijd hoog. We hebben de peilen in het voorjaar op een enkel geval na niet verlaagd. We kijken kritisch waar het peil nog hoger kan, zeker onder deze lang aanhoudende droogte.

Wateraanvoer

Alle aanvoerpunten uit de Maas en Kanalenstelsel staan op het absolute maximum. Het is belangrijk om oppervlaktewater aan te blijven voeren in ons watersysteem, om negatieve effecten op de natuur te voorkomen. Als sloten of beken dreigen droog te vallen, zijn we genoodzaakt extra water in te laten uit de Brabantse kanalen en de Maas waar momenteel ook blauwalgen in zitten.

• In de polders rond Oss en Den Bosch doen we er alles aan om de peilen uit het peilbesluit aan te We hebben aanvoersloten gemaaid zodat we het beschikbare water zo goed mogelijk kunnen verdelen over het gebied. Met 2 tijdelijke pompen bevorderen we de aanvoer in het oostelijk deel van de polder Hertogswetering.
• Rijkswaterstaat zet al het water dat ze niet nodig hebben via de Schabbert bij Helmond op de Aa. Dit water wordt gebruikt om de Aa stromend te houden en het gebied van de Leijgraaf te voorzien van water.
• We laten tijdelijk gezuiverd rioolwater (effluent) van de rioolwaterzuiveringsinstallatie Heeswijk-Dinther via de Hazelbergse Loop en de Leijgraaf naar de Wambergse Beek lopen om de sloten en beken in de omgeving van Berlicum van water te voorzien.
• Via de Noordervaart en Peelkanalen staat de aanvoer al maandenlang op maximaal. Dat aanvoerwater is niet voldoende om in alle behoefte te voorzien. Belangrijkste is de aanvoer naar de buffergebieden van de Groote Peel, Deursche Peel en de Bult (De Peelvenen). Deze gebieden staan in de hoogste categorie van de verdringingsreeks en hebben daarom de hoogste prioriteit. Met dat aanvoerwater kunnen de peilen zeer hoog gehouden worden in de buffergebieden. Mede hierdoor is er minder aanvoer dan de behoefte is naar benedenstroomse gebied van het Peelkanaal. Bij de Noordervaart is een pomp geplaatst zodat er extra water wordt aangevoerd.
• Bij Sambeek pompen we water direct uit de Maas op de Sambeekse uitwatering om het achterliggend gebied van water te kunnen blijven voorzien.
• We hebben extra pomp geplaatst om voldoende water te krijgen op de Oeffeltse Raam.

Buffers

Op verschillende plekken hadden we buffers voor de droge periode aangelegd.

• De waterbuffer de Blauwe Poort in Laarbeek die we in hadden gezet om het achterliggende gebied te voorzien van water, is inmiddels leeg.
• In het Drongelens Kanaal is het peil omhoog met 30 cm. En ook op de Dieze was het peil met 10 cm verhoogd als buffer. Deze maatregelen pakken goed uit. Want inmiddels is toestroom van water naar het Drongelens kanaal en Dieze erg laag maar beide waterlopen zijn nog op peil.

Dijken

Tijdens droogte controleren we vaker en gerichter onze dijken op droogteschade. Dit doen we met name bij de dijken rondom Den Bosch, zoals de Diezedijk en de Aa kade. Uit deze inspecties bleek dat de Maasdijk op 2 plekken (Heesbeen en Cuijk) scheuren hadden in het kleidek. Op deze plekken hebben we de dijk beregend. Als de klei nat wordt, krimpen de scheuren. Zo voorkomen we ernstigere schade en waarborgen we de stevigheid en veiligheid van de dijk. Als de klei nat wordt, krimpen de scheuren. We hopen dat het gras en het talud ook hierdoor herstellen.

Waterkwaliteit en ecologie

• Op verschillende locaties zijn sloten en beken drooggevallen. Samen met Sportvisserij Nederland hebben we vissen gered en overgezet, zoals de Landmeerse Loop, Oploosche Molenbeek, Sambeekse Uitwatering en de Strijpse Beek. Op andere locaties houden we in de gaten of we vissen in droogvallende beken of sloten moeten overbrengen naar andere sloten waar nog voldoende water is.
• We monitoren de belangrijkste inlaatpunten van de kanalen en de Maas op blauwalg. De leggerwaterlopen controleren we ook op aanwezige blauwalg. Bij hogere concentraties en/of zichtbare blauwalg op langere trajecten communiceren we gericht met pushnotificaties via de Perceelwijzer app. Blauwalgenbloei is in geïsoleerde (stads)wateren (vijvers en beken) zie je op onze website.
• Bij de Hooge Raam en de Esperloop pompen we sinds 1 augustus grondwater op vanwege de hoge ecologische waarde, zoals de ‘Gewone Bronlibel’.

Verwachtingen watersysteem september

We blijven afhankelijk van de neerslag en de beschikbaarheid van water vanuit de Maas. De voorspelling is dat begin september wat natter wordt dan gemiddeld en de rest van september een normale hoeveelheid neerslag valt. Als er komende tijd neerslag valt, komt dit met name ten goede aan de natuur en niet zozeer de grondwatervoorraad. Omdat de grondwaterstanden laag zijn, is veel meer neerslag nodig om de grondwatervoorraad aan te vullen.

Aanvoer vanuit de Maas

De verwachting is dat de afvoer van de Maas de komende weken vrijwel niet verandert ten opzichte van eind augustus en de hoeveelheid Maaswater voorlopig voldoende is. In het Regionaal Droogte Overleg met Rijkswaterstaat houden we de het nog beschikbare water op de Maas en de bijbehorende mogelijkheid tot wateraanvoer extra in de gaten.

Blijf altijd op de hoogte

• Op onze website met actuele waterinformatie vind je actuele themakaarten.
• Elke week op de hoogte blijven? Volg ons op social media (Facebook, Instagram, Twitter, LinkedIn, YouTube).
• Meldingen ontvangen over onttrekkingsverboden? Download de Perceelwijzer app

Kaart grondwaterstanden

Inzoomen op de kaart kan in ons waterdataportaal