Meest gestelde vragen over PFAS
Op woensdag 13 november stuurde de Unie van Waterschappen namens de Nederlandse waterschappen een brandbrief aan minister Madlener van Infrastructuur en Waterstaat. De waterschappen roepen hierin op tot hardere aanpak van PFAS in het milieu, en pleiten voor een totaalverbod op PFAS.
De enige manier om PFAS aan te pakken is zoals bij alle vervuilingen: aan de bron. De PFAS-kraan moet dicht, regelgeving en toezicht moeten aangescherpt en bestaande vervuiling voortvarender aangepakt. De waterschappen doen hiervoor concrete voorstellen en roepen het Rijk op om:
- de PFAS-kraan dicht te draaien;
• te zorgen voor duidelijke wet- en regelgeving rondom PFAS;
• handelingsperspectief te bieden voor de aanpak van bestaande PFAS-verontreiniging;
• te investeren in de versterking van de VTH-keten voor het terugdringen van PFAS-emissies;
• kennis en innovatie op het gebied van PFAS te stimuleren;
• een concreet actieplan vanuit het Rijk op te stellen om PFAS-vervuiling een halt toe te roepen; • de ervaringen op het PFAS-dossier te benutten ter voorkoming van dezelfde problematiek met andere persistente, mobiele en toxische stoffen
Begin 2024 zijn hoge concentraties PFAS gevonden in het oppervlaktewater rondom een vliegbasis in Friesland. Daar werd in het verleden gewerkt met PFOS-houdend blusschuim. Naar aanleiding hiervan zijn wij gaan meten in het water in de directe omgeving van de twee defensieterreinen in ons werkgebied: Volkel en Vredepeel (Luitenant-generaal Bestkazerne).
De hoogst gemeten concentratie PFOS bij Volkel is 72 ng/l (111 keer de waterkwaliteitsnorm), bij Vredepeel 32 ng/l (49 keer de norm). Dat betekent dat de aangetroffen hoeveelheden PFOS slecht zijn voor de waterkwaliteit en het waterleven.
Tegelijkertijd blijven de gevonden concentraties overal onder de door de RIVM afgeleide risicogrens voor het beregenen van land. Dat betekent dat met het water gesproeid kan worden. Ook aan de oostkant van de basis Vredepeel in de provincie Limburg blijven de gevonden concentraties onder de RIVM-risicogrens.
De gevonden concentraties PFOA en GenX blijven bij beide terreinen allemaal onder de geldende waterkwaliteitsnormen.
Ja, voor Vredepeel is dat op basis van de meetresultaten te herleiden omdat de hoogste concentraties zijn gevonden op de plek waar water vanaf het terrein af komt. Bij Volkel weten we vanuit dezelfde logica dat een gedeelte van de aangetroffen PFOS van het defensieterrein afkomstig is, maar is er nader onderzoek nodig omdat ook stroomopwaarts van het lozingspunt een verhoogde concentratie is gemeten.
Het hangt van de stroomsnelheid van het water af of PFOS de kans krijgt om aan de bodem te hechten. De stroomsnelheid vanaf de vliegbases is dusdanig hoog dat PFOS niet de krans krijgt om aan de bodem te hechten. Dat is de reden dat bij eerdere reguliere waterbodemonderzoeken geen PFOS-overschrijdingen zijn gevonden en bij metingen in het oppervlaktewater wél.
Onderzoek naar de bodem en het water vindt plaats voorafgaand aan baggerwerkzaamheden. Het baggerslib wordt dan gecontroleerd op diverse stoffen. Sinds 2019 wordt PFAS daarin meegenomen. Zie ook: www.aaenmaas.nl/pfas
In omliggende wateren van Volkel en Vredepeel blijven de concentraties PFAS onder de risicogrens die is afgeleid door het RIVM. Bovendien geldt door verdunning stroomafwaarts; hoe verder van de bron, hoe lager de concentraties. Alle officiële zwemwaterlocaties in Brabant zijn dit jaar twee keer onderzocht op PFAS en zitten allemaal onder de risicogrens voor zwemwater. Zie ook: Noord-Brabant controleert op PFAS in zwemwater, eerste resultaten goed - Waterschap Aa en Maas
De aangetroffen concentraties PFAS geven geen aanleiding tot restricties in gebruik. Wel raden we het bijvoorbeeld standaard af om zelf gevangen vis op te eten en om te zwemmen op plekken die niet zijn aangemerkt als officiële zwemlocatie. Voor verdere vragen over PFAS en gezondheid kun je terecht bij de GGD. Wij hebben onze meetresultaten met de GGD gedeeld en besproken. Zie ook deze pagina: https://ggdleefomgeving.nl/schadelijke-stoffen/pfas/
We hebben de meetresultaten besproken met het Ministerie van Defensie. Het ministerie doet onderzoek naar de aanwezigheid van PFAS op meerdere locaties en naar de mogelijkheden om de bodem te saneren. Zie ook: PFAS-verontreiniging | Defensie.nl