Het was extreem nat, maar dat is (helaas) geen garantie voor een zomer zonder droogte

,,Onze uitgangspositie is door alle neerslag zeker gunstiger dan afgelopen jaren”, zegt Jos Kruit, onze adviseur peilbeheer en droogtecoördinator. Om daarbij ook meteen een flinke winstwaarschuwing af te geven: ,,Voor een groot deel blijft het 'glazenbolwerk'. Als er in januari veel regen valt, zegt dat eigenlijk helemaal niks over hoe het in juli zal zijn. We blijven afhankelijk van het weer. En dat wordt steeds extremer. Qua hoeveelheden regen in korte tijd, maar ook qua lange droge periodes.”

Kunnen we al die regen van de afgelopen tijd dan niet ‘gewoon’ opslaan en bewaren?

Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, aldus Jos. Ook grondwater stroomt. Zowel ónder- als  bovengronds, via sloten en beken. ,,Het is dus geen gesloten ‘bakje’, dat we kunnen bewaren voor een later moment.”

Grondwater wordt gevoed door neerslag. Regent het veel, dan staat het peil hoog. Regent het niet, dan daalt het. En dat gaat best snel. Waren de grondwaterstanden eerder nog zeer hoog voor de tijd van het jaar, nu is dat op de meeste plekken al weer ‘gemiddeld’. ,,Daarbij is het goed om het verschil te weten tussen droogte en verdroging.”

Luister ook het NPO Radio 1 fragment met Jos Kruit: Kunnen we het regenwater niet opvangen en dan gebruiken voor droogte?

Wat is het verschil tussen droogte en verdroging?

Simpel gezegd: droogte is een acute situatie als het een tijd niet regent en er veel water verdampt. Verdroging is een structureel probleem, veroorzaakt door de mens. Jos: ,,Door ingrepen zoals ontwatering met sloten, drainage , greppels en gemalen is het grondwater structureel lager ten opzichte van de natuurlijke situatie”.

Die ontwatering maakt het wel mogelijk dat we zonder natte voeten kunnen wonen in Brabant. En dat gronden geschikt zijn voor de landbouw. Natuurgebieden hebben last van verdroging. Op die plekken heeft droogte vervolgens veel meer impact. Dan zakt het grondwater nog verder weg dan wenselijk is voor de flora en fauna in die gebieden.

Wat doet het waterschap om verdroging tegen te gaan?

Dat doen we op verschillende manieren en op tal van plekken. Zo zorgen gemalen sinds kort voor extra aanvoer van Maaswater naar de Oeffeltse Raam, om die beek ook bij droogte te laten stromen. En is er flink geïnvesteerd door Aa en Maas en Limburg om via de Peelkanalen nog meer water uit de Maas te kunnen aanvoeren en zo nog meer gebieden van water te kunnen voorzien.

Ook werken we eraan dat water langer in natuurgebieden blijft, bijvoorbeeld met het project Natte Natuurparel Wijboschbroek. Rond Landgoed Heeswijk werd eerder op dezelfde manier al de waterhuishouding verbeterd. Op De Maashorst starten we dit voorjaar met de uitvoer van extra maatregelen, zoals het aanleggen van stuwen, het verondiepen van watergangen en het vervangen van duikers. Bij Laarbeek en Boxmeer zijn waterbuffers ingericht die regenwater dat op bedrijventerreinen valt juist op te vangen en niet af te voeren.

Dat dat werkt om water beter en langer vast te houden, blijkt al op verschillende plekken. Kruit: ,,In de Deurnsche Peel zijn met verschillende grote projecten allerlei maatregelen genomen om verdroging tegen te gaan. We zien meteen een structureel hogere grondwaterstand in het natuurgebied zelf.”

Kunnen we het water op die plekken dan ook wel kwijt, als het juist wéér zo lang regent?

Ook daar houden we rekening mee. De afgelopen tijd moesten we simpelweg heel veel regen afvoeren, om te voorkomen dat er overlast ontstond. Zo hebben we rond de feestdagen waterbergingsgebieden ingezet, om water tijdelijk te ‘parkeren’.

Jos: ,,Door het extremere weer krijgen we hier vaker mee te maken. Soms moet je te veel water afvoeren, soms verdampt er in een droge, warme periode juist zoveel water en zakken grondwaterstanden flink. De uitdaging voor ons is die uitersten zo veel mogelijk ‘verzachten’. De middelen daarvoor hebben we, denk bijvoorbeeld aan peilbeheer door stuwen laag of juist hoog te zetten.”

Wat kan ik zelf doen?

Het meest eenvoudige is je tuin zo inrichten zodat de regen die valt, ook de bodem in kan. Denk aan het ‘wippen’ van tegels. Of het doorzagen van regenpijp, zodat water de tuin inloopt. Of vang regenwater op in een regenton, en gebruik dat weer om planten te besproeien. ,,Hoe meer verhard oppervlak, hoe meer water ook via die weg wordt afgevoerd en we ‘kwijt’ zijn”, zo besluit Kruit. ,,Daarmee kun je dus een klein beetje bijdragen aan een stevig watersysteem. Want wat ook geldt: elke druppel telt.”

Je kunt hiervoor subsidie aanvragen. Je krijgt dan een deel van de kosten terug.

Laat je inspireren met tips over wat je zelf kunt doen