Succes met gezamenlijke aanpak van muskusratten en beverratten

Dat blijkt uit cijfers over het afgelopen jaar. Ruim dertig muskusrattenbestrijders bestrijden in Noord-Brabant de muskus- en beverratten. Zij zijn in dienst van waterschap Brabantse Delta, maar voeren hun werkzaamheden ook uit in het werkgebied van de waterschappen De Dommel en Aa en Maas.

De bestrijding binnen de drie waterschappen leidt tot goede resultaten. In totaal hebben de medewerkers 2.675 vangsten geregistreerd (2022: 3.560 vangsten). Het gaat hierbij om 2.664 muskusratten (2022: 3.542) en 11 beverratten (2022: 18).

Schade

Dat de aanpak werkt, wordt onder meer onderstreept door de grote teruggang in de aanwezigheid van de beverrat; de bestrijding van die populatie is inmiddels teruggebracht tot individuele vangsten. Voor wat betreft de muskusrat verwachten de Brabantse waterschappen dat de vangsten in 2024 nog verder gaan afnemen tot onder de 2.000 exemplaren.

Muskus- en beverratten komen van nature niet voor in Nederland, ze zijn hier door menselijk handelen beland. Ook hebben de dieren hier nauwelijks natuurlijke vijanden. De dieren worden bestreden omdat ze schade aanbrengen aan waterkeringen en oevers, door holen en gangen te graven. Ook maken ze nestkommen met uitgebreide ondergrondse gangenstelsels. Zo veroorzaken ze verzakkingen in dijken en kades. In het ergste geval kan een dijk of kade doorbreken waardoor er dorpen of zelfs steden onder water lopen.

Nationale beeld: meer vangsten

In 2023 zijn er in heel Nederland in totaal 51.043 muskusratten door de 21 waterschappen gevangen. Dat is een toename in vangsten van 2.596 dieren, wat een stijging van 5 procent is ten opzichte van 2022. De regionale verschillen zijn groter geworden. In gebieden met veel muskusratten zijn er opnieuw meer muskusratten gevangen door extra inzet van de muskusratbestrijders.

Om in deze gebieden uiteindelijk ook een daling in de muskusratpopulatie te bereiken, moeten hier eerst zoveel mogelijk muskusratten worden gevangen. Dit heeft een stijging in vangsten tot gevolg. In andere gebieden zet de ingezette daling van muskusratvangsten juist door. Langs de landsgrens proberen de waterschappen de instroom van muskusratten direct weg te vangen. Zo wordt geprobeerd het binnenland uiteindelijk vrij van muskusratten te krijgen.

Toename vangsten beverratten in 2023

Bij de beverratten is het al gelukt om ze terug te dringen naar de landsgrens. Nederland heeft geen eigen populatie beverratten meer. Ruim 95 procent van de vangsten vindt plaats direct langs de grens met Duitsland. Als gevolg van opeenvolgende zachte winters en een minder goed georganiseerde bestrijding is de beverratpopulatie in Duitsland nog steeds omvangrijk.

Het aantal beverratvangsten langs de grens in Nederland is met 45 procent toegenomen: in 2023 werden er 1.645 beverratten gevangen. Door de beverratten direct langs de grens te vangen, wordt voorkomen dat ze zich opnieuw over het hele land verspreiden.

Ook bedreiging biodiversiteit

Muskus- en beverratten vormen ook een bedreiging voor de biodiversiteit. De dieren staan daarom allebei op de Europese lijst van Invasieve soorten. Ze eten planten als riet en lisdodde weg, en verdringen daardoor inheemse diersoorten zoals de zwarte stern, de roerdomp en de kleine karekiet. Deze vogels leven in het riet, waar ook de muskus- en beverratten hun leefomgeving hebben.

Wat is het verschil tussen muskus- en beverratten?

Een beverrat (niet te verwarren met de bever) is groter dan een muskusrat. Zo is een beverrat tussen de 40 en 60 centimeter en de muskusrat tussen de 25 en 35 centimeter. De beverrat heeft een staart die korter is dan zijn lichaam. De staart van een muskusrat is bijna even lang als het dier zelf. Daarnaast zit een beverrat vaak aan de waterkant, terwijl de muskusrat vooral in het water te vinden is.