Waterbericht januari: een nat en grijs begin van 2025

Gemiddeld viel er in ons werkgebied in januari 105 millimeter neerslag. Dat is ruim 30 procent meer dan wat er gemiddeld valt in de eerste maand van het jaar, namelijk zo’n 70 mm. Al die regen viel vrijwel geheel in de eerste twee weken en laatste week van januari. Aan het einde van de maand werd het droog en liet ook de zon zich af en toe zien.

Wat betekent dit voor de grondwaterstanden?

Op de hoger gelegen gronden blijven de grondwaterstanden hoog voor de tijd van het jaar. Dat speelt vooral in en rond natuur- en bosgebieden, zoals de Strabrechtse Heide (waar het grondwater ruim 80 cm hoger staat dan gemiddeld), op de Maashorst (+30 tot 70 cm), de Groote Peel (afwijkingen tot wel 35 cm) en de Overloonse Duinen (meer dan 50 cm hoger).

In de rest van ons werkgebied - op de lagere gronden en in de polders - staat het grondwater rond of iets boven de gemiddelde waarde voor de tijd van het jaar. Het verschil met de hoge gronden komt doordaat grondwater op de hoge gebieden trager reageert: het zakt langzamer weg en blijft langer in het gebied.

Hoe gaan we hier mee om?

Waar het nodig is, houden we stuwen laag zodat water sneller wordt afgevoerd. Dat is vooral het geval in gebieden waar het grondwater zeer hoog staat. Stuwen zijn op die plekken laag ingesteld en staan waar nodig op laagst mogelijke stand.

In de rest van gebied sturen we rond het zogeheten streefpeil. Waar het kan en er geen sprake is van overlast, worden stuwen hoger gehouden dan het streefpeil. Met het peilbeheer wordt dus lokaal maatwerk geboden.

De bodem is kletsnat en dat zien we terug in hoe het watersysteem reageert. Doordat de bodem nauwelijks water kan opnemen zien we na neerslag direct het grondwater stijgen, net als de afvoeren in de beken.

Hoe zat het met die ‘golf’ in de Maas?

In het gehele stroomgebied van de Maas viel in de eerste weken van januari veel neerslag en dat zorgde voor een afvoergolf in de rivier. Op 10 januari passeerde er bij Sint Pieter in Zuid-Limburg een piekafvoer van 2000 kubieke meter water per seconde. Dat is een afvoer die ongeveer eens in de vijf jaar voorkomt.

Een paar dagen later passeerde de afvoergolf in de Maas ons werkgebied. Op voorhand worden er in zo’n geval voorbereidende maatregelen genomen, zo zijn diverse openingen in onze dijken afgesloten. De afvoergolf passeerde vervolgens zonder problemen ons werkgebied.

Wat is de verwachting voor de komende weken?

De eerste weken van februari gaan naar verwachting droog verlopen. Ook daarna wordt er op dit moment geen nieuwe nattigheid verwacht. Als de verwachtingen uitkomen, zullen grondwaterstanden gaan dalen. Dat kan lokaal een forse daling zijn. Op de hogere gronden zoals de Maashorst zullen grondwaterstanden ook dalen, maar door de kenmerken van dit soort gebieden zal dat wat trager gaan. Hopelijk droogt het land op voor de eerste landbewerkingen op percelen vanaf midden februari.