Door de extreem natte jaren 2023 en 2024 zijn de grondwaterstanden op hoge zandgronden flink gestegen, soms met overlast tot gevolg. Dat speelt in heel Nederland, waaronder op en rond de Maashorst in ons werkgebied. In een artikel in het Brabants Dagblad leggen onze bestuurder Ernest de Groot en adviseur peilbeheer Jos Kruit uit hoe dat komt. En wat het waterschap wel en niet kan doen.
Wat kunnen we als waterschap doen?
Door enorme hoeveelheden regen raakt de bodem verzadigd en stijgt het grondwaterpeil. En daardoor kan overlast ontstaan, in de vorm van natte kelders of water op het land. Het grondwaterpeil sturen, kunnen we als waterschap nauwelijks. Heel veel afvoeren van oppervlaktewater (water in sloten en beken) wel. Sterker nog: nooit eerder voerden we zoveel water af naar de Maas, met een absolute piek in de wintermaanden van 2023/2024. Stuwen op de Maashorst zijn in diezelfde winter fors omlaag gezet. Rond de recordnatte maand mei 2024 zijn stuwen nog verder verlaagd. Momenteel staan alle stuwen op de laagst mogelijke stand.
In het Brabants Dagblad blikken we terug op de natte jaren en delen we de resultaten van een analyse van de ontstane, vrij unieke situatie. ,,Vooropgesteld: die wateroverlast is voor de betrokkenen natuurlijk één bak ellende”, zegt bestuurder Ernest de Groot onder meer in het stuk. ,,De overlast wordt door het waterschap ook niet ontkend. (..) Maar we moeten wel erkennen dat het handelingsperspectief voor ons als waterschap erg beperkt is. De Maashorst is een bijzonder gebied met een trage reactiesnelheid: het heeft lang last van droogte maar ook van nattigheid.”
60 volle emmers extra op iedere vierkante meter
Van juli 2023 tot en met juli 2024 viel er ruim 600 millimeter meer regen dan gebruikelijk (1461 millimeter, terwijl 865 mm gemiddeld is). Dat zijn 60 volle emmers extra op iedere vierkante meter. De twee extreem natte jaren na elkaar laten zien dat een goede aansluiting van de detailontwatering op onze hoofdontwatering (sloten en beken die het waterschap beheert) steeds belangrijker wordt. Daarop is de afgelopen maanden actie ondernomen, onder meer samen met de gemeente. Ook willen we betrokkenen hierbij graag bij adviseren. Kleinere (B- en C-)watergangen zijn namelijk niet in beheer van het waterschap.
Situatie Zevenhuis
In het artikel wordt ook specifiek ingegaan op de situatie rond Zevenhuis, waar veel meldingen van grondwateroverlast zijn gedaan. Het Zeelandse buurtschap ligt bovenop een breukrand in de bodem, die parallel loopt aan de bekende Peelrandbreuk. Die breuk duwt grondwater als het ware naar boven. Hoe de structuur van alle breukranden en breukjes precies loopt, is nog onderwerp van nader onderzoek. Maar aan het fenomeen zelf is helaas weinig te doen.
Bekijk de presentatie voor bewoners Zevenhuis van 18 december 2024 (pdf, 4.5 MB)
De overlast ter plaatse heeft geen link met natuurherstelprojecten op de Maashorst. Die liggen aan de andere zijde van de zogeheten waterscheiding in het landschap. De aanpak bij projecten van het waterschap is er bovendien op gericht om voorbereid te zijn op natte én droge tijden. Uiteraard werken wij in samenspraak met betrokkenen in het gebied. Al moeten we ook eerlijk zijn: bij extreme situaties zoals in 2023 en 2024 is helaas niet alles stuurbaar.
Lees het artikel 'Waterschap waarschuwt voor natte Maashorst' in het Brabants Dagblad