Waterbericht december: grijs en grauw, maar niet natter dan normaal

In de laatste maand van het jaar viel er in ons werkgebied gemiddeld zo’n 65 millimeter neerslag, terwijl 80 millimeter normaal is. In het westen bij Heusden, in de polder van Koningsvliet, viel ruim 90 millimeter regen en in het uiterste oosten bij Boxmeer zo’n 50 millimeter. Het regende vooral in de eerste week van december en de dagen voor Kerst.

Hoe staat het nu met de grondwaterstanden?

Op hoger gelegen gronden zijn de grondwaterstanden onverminderd hoog voor de tijd van het jaar. Dat is al ruim een jaar het geval.

De hoge grondwaterstanden zijn er vooral in en rond natuur- en bosgebieden zoals de Strabrechtse Heide, waar het grondwater op plekken ruim 90 centimeter hoger staat dan gebruikelijk voor de tijd van het jaar. Op de Maashorst is er sprake van ‘afwijkingen’ tot 70 centimeter, bij de Groote Peel tot 45 centimeter en bij de Overloonse Duinen van ruim 50 centimeter. Doordat december niet bovengemiddeld nat was, zijn deze afwijkingen ten opzichte van november wel stabiel gebleven.

De flink hogere grondwaterstanden zien we terug op alle hoger gelegen gronden. In de rest van ons werkgebied, op de lagere gronden en in de polders, staat het grondwater juist rond de gemiddelde waarde voor de tijd van het jaar. Dit komt omdat grondwater in hoge gebieden trager reageert: het zakt langzamer weg en blijft langer in het gebied. En op deze hoge gronden zijn er nauwelijks tot geen waterlopen.

Wat doet het waterschap op het moment?

Waar het nodig is, houden we stuwen laag zodat water sneller wordt afgevoerd. Dat is vooral het geval in gebieden waar het grondwater zeer hoog staat. Daar staan de stuwen laag ingesteld, waar nodig op de laagst mogelijke stand.

In de rest van gebied sturen we rond het zogeheten streefpeil. Waar het kan en er geen overlast is, worden stuwen hoger gehouden dan het streefpeil. Met het peilbeheer wordt lokaal maatwerk geboden.

Wat betekent deze situatie voor de bodem en beken?

De bodem is kletsnat. Dat zien we terug in hoe het watersysteem reageert. Doordat de bodem nauwelijks water kan opnemen, zien we na regen direct het grondwater stijgen en de afvoeren in beken omhoog gaan. Er is geen of nauwelijks buffer in het watersysteem.

De hoeveelheid water die wordt afgevoerd in de beken is iets verhoogd, maar niet bijzonder te noemen. Na neerslag zien we wel meteen een piek in de afvoer. De piekafvoeren die er in december waren, komen meerdere keren per jaar voor en zijn gewoon voor een wintersituatie.

Afvoeren in beken zullen verhoogd blijven en na neerslag een piek laten zien. De Maas kan aan het einde van de tweede week van januari mogelijk doorstijgen naar een hogere afvoer. Dat lijkt vooralsnog binnen de categorie ‘verhoogd’ te blijven, waarbij er geen sprake is van bijzonder hoogwater. Zie ook dit artikel over verhoogde afvoeren op de Maas.