Op woensdag 7 december 2022 was het weer zover: de jaarlijkse bijeenkomst van de samenwerkingspartners van de Verborgen Raamvallei. Een middag waarop stilgestaan werd bij de huidige situatie van het gebied, de plannen en de toekomst. Ruim twintig personen uit het samenwerkingsverband verzamelden zich in Mill, het hart van de Verborgen Raamvallei.
Gemeentelijke ontwikkelingen
Antoinette Maas, wethouder van de gemeente Land van Cuijk, gaf de aftrap van de middag. Ze sprak over de meerjaren natuurvisie, waarbij de volgende onderdelen aan bod kwamen:
- In het traject worden algemene bijeenkomsten georganiseerd met belangengroepen, waarmee de gemeente samenwerkt.
- En er wordt een interdisciplinaire kernklankbordgroep gemaakt waarin diverse belangengroepen vertegenwoordigd zijn.
- De natuurvisie wordt vertaald in concrete werkprogramma’s (korte termijn en lange termijn).
- Ook het college en de raad worden nauw betrokken bij het proces waarna eind 2023 de raad de natuurvisie kan vaststellen.
- De meekoppelkansen (zoals recreatieve routes, fietspad Escharen-kasteel Tongelaar en het zichtbaar maken van cultuurhistorische aspecten).
Nieuwe natuur
Ook nieuwe natuur kwam aan bod, vooral gebieden die in Natuur Netwerk Brabant liggen. Deze nieuwe natuur zal de daar aanwezige natuur en biodiversiteit versterken. Doelsoorten waarop gericht wordt zijn o.a. de kamsalamander en de sleedoornpage.
De gemeente heeft budget beschikbaar voor de aanleg van nieuwe natuur en maakt tevens gebruik van provinciale subsidies.
Ecologische VerbindingsZones (EVZ) en bomen
De gemeente heeft ook een opgave voor de aanleg van 340 hectare aan Ecologische VerbindingsZones. Dit zijn groene verbindingen die in overleg met de grondeigenaren worden aangelegd. Dus de verbindingen zijn niet in beton gegoten. Doordat er steeds meer bekend is over hoe belangrijk deze verbindingen zijn hopen we dat er een versnelling zal plaatsvinden bij de aanleg van deze landschapselementen.
Om de CO2 doelstellingen te behalen gaat de gemeente vanuit het programma Klimaatbestendig Land van Cuijk de komende jaren 90.000 bomen extra aanplanten. Niet alleen door het aanplanten van bossen, maar ook in het stedelijke gebied zoekt de gemeente de ruimte op voor bomen. Een voorbeeld van één van de doelen hiervan is de bestrijding van hittestress in de zomer.
Routekaart Land van Cuijk: Op weg naar een Klimaatrobuust Buitengebied
Ellen Weerman, lector van de HAS, lichtte een afstudeeronderzoek toe dat haar studenten uitgevoerd hebben voor de gemeente Land van Cuijk en het waterschap Aa en Maas. De hoofdvraag van het onderzoek is: Hoe kan het landelijk gebied in 2050 klimaat robuust ingericht is? Het resultaat is een masterplan met voorstellen voor verdroging, wateroverlast en versnippering.
Case: particulier initiatief
Wim van den Hoogen uit Cuijk heeft als eerste particulier een subsidie van Groen Ontwikkelfonds Brabant ontvangen voor de inrichting van een stapsteen als invulling van een ecologische verbindingszone. Wim kwam via kavelruil in het bezit van een perceel (4,5 ha) aan de Drogesestraat in Sint Agatha, nabij natuurgebied Zevenhutten. Deze bloemenkweker en natuurliefhebber had al percelen in de buurt van de Drogesestraat, wat de kavelruil nog interessanter maakte.
Salamander en vlinder
Wim toonde met foto’s, filmpjes en zijn verhaal waar hij afgelopen jaar mee bezig is geweest. Hij legde verschillende poelen aan en start binnenkort met de aanleg van struwelen, struiken en bomen. De belangrijkste doelsoorten die hij wil helpen zijn de bedreigde sleedoornpage en kamsalamander. Door middel van de ‘stapsteen’ van Wim, een afgezonderd gelegen plek van waaruit planten en dieren zich sprongsgewijs kunnen verplaatsen naar andere gebieden in de buurt, wordt het gebied aantrekkelijk voor de kamsalamander en de sleedoornpage. Wim hoopt dat het er over 3 jaar uitziet zoals hij in gedachten heeft.
Wim vertelde verder bevlogen over de samenhang van de vele mooie bossen, natuurgebieden en landgoederen in de gemeente Land van Cuijk en de waardevolle aanvulling van kleinere natuurelementen.
Over het project van Wim van den Hoogen
Ontwikkelingen projecten waterschap
Terwijl de zon langzaam onderging en de hemel roze kleurde, werd geluisterd naar de presentatie van Ernest de Groot, bestuurder van waterschap Aa en Maas.
De Raam
Ernest liet met zijn presentatie zien welke ontwikkelingen de Graafsche Raam krijgt met een uitsnede uit het ontwerp. Dit gaat gebeuren nabij het Gemaal van Sasse in Grave. De jeugd van IVN Grave heeft meegewerkt aan het ontwerp en is hier al begonnen met de het aanbrengen van nestkasten. De herinrichting van de beek aan aanliggende ecologische stapstenen loopt van gemaal Van Sasse tot aan de Beerschemaasweg. De samenwerking tussen het waterschap en de gemeente Land van Cuijk wordt binnenkort in een uitvoeringsovereenkomst getekend.
Voor de Lage Raam is een conceptontwerp opgesteld, dat op 19 december getoond wordt op een inloopbijeenkomst. Het ontwerp is gemaakt op basis van dit voorjaar vaste4gestelde uitgangspunten en de vertaling van eerder opgehaalde wensen (waaronder ook de meekoppelkans voor een fietspad).
De Hooge Raam/Halsche beek is een van de favorieten van Ernest: voor ontwikkelingen in deze ‘Natte Natuurparel’ wordt eind dit jaar nog een klankbordgroep gestart. Hierin wordt samen geschetst en ontworpen, om zowel water- als landnatuur optimaal in te richten en te ontwikkelen.
De inrichting zal in samenwerking met o.a. Staatsbosbeheer, Brabants Landschap en particulieren gebeuren.
Verdere ontwikkelingen
Het waterschap realiseert een (natte) ecologische verbindingszone bij de Sint-Anthonisloop en de Lage Raam. Ook worden er minimaal 2 natuurvriendelijke oevers aangelegd. Drie vismigratieknelpunten worden opgelost door het plaatsen van vistrappen.
Ook is er de afgelopen jaren hard gewerkt aan diverse maatregelen voor een robuust watersysteem in het kader van zogeheten GGOR, beter bekend als de optimalisatie van peilbeheer. Dit met als focus om zoveel mogelijk water te conserveren in tijden van droogte en bij piekbuien de wateroverlast juist te voorkomen. Dit is onder meer gebeurd door het herprofileren van watergangen en het plaatsen van stuwen.
Stand van grondzaken
Bas van Raaij, Adviseur Grondzaken bij de gemeente Land van Cuijk, sloot de presentaties af met een verhaal over kavelruil. Bas lichtte toe hoe de gemeente samen met de andere gebiedspartners, de kavelruil coördinator en uiteraard de grondeigenaren sinds medio 2017 gestart zijn om de agrarische verkaveling te verbeteren en om gronden vrij te ruilen om natuurdoelen te realiseren. Dit alles geschiedt op vrijwillige basis.
Het is werkelijk puzzelen met ruimte, met als doel om in samenspraak met de grondeigenaren de gronden te verwerven of de gronden met instemming van de grondeigenaar om te vormen naar natuur.
De afgelopen jaren zijn mooie resultaten bereikt in het gebied waardoor er al ca. 150 ha vrij geruild is om in te richten als NatuurNetwerk Brabant (NNB) en om de Ecologische VerbindingsZones geschikt te maken voor natuurontwikkeling of beekherstel.
Afsluiting
De bijeenkomst werd afgesloten met een hapje en een drankje. Er werd nog lange tijd nagepraat over de kansen van de Verborgen Raamvallei.
Al met al was het een zeer geslaagde bijeenkomst met samenwerkingspartners uit verschillende hoeken.