Kansen voor natte teelten; voorlopers gezocht!

Natte teelten in de strijd tegen de droogte én als nieuw verdienmodel

Vooropgesteld, natte teelten zullen in Brabant nooit massaal de traditionele landbouw vervangen, maar ze bieden wel degelijk een perspectief in gebieden waar vernatting nodig is. In de Peel liggen kansen om met natte teelten onze waterhuishouding toekomstbestendiger te maken. Ook in de beekdalen kunnen ze een rol spelen bij het vasthouden van water én bij het opnemen van nutriënten uit het water. Daarnaast merken we duidelijk dat er een afzetmarkt ontstaat voor natte teelten.

Twee projecten – Europees en regionaal

We voeren bij Aa en Maas twee projecten uit rondom natte teelten die elkaar versterken. Het Interreg project Carbon Connects heeft een Europese scope. Aanleiding is dat ontwatering van veenbodems zorgt voor bodemdaling en uitstoot van broeikasgassen. Het project is vooral gericht op de ontwikkeling van alternatieve, natte vormen van landgebruik op hervernatte veenbodems. Samen met de partners leren we veel over verschillende gewassen (denk aan vezelgewassen, zoals lisdodde en riet en aan bijv. veenmos), de beste teeltomstandigheden en de effecten op CO2 uitstoot en waterhuishouding (carbon credits en blue credits).

Het andere project is voor de helft gefinancierd door de AgroProeftuin de Peel en richt zich op de regionale markt- en ketenvorming. Inmiddels zijn we ook een samenwerking aangegaan met Innovatiehuis de Peel. Zij starten nu een project waarin alle ketenpartners bij elkaar worden gebracht om biobased bouwen in de Peel te versnellen. We zijn blij met dit project, omdat zij juist de vraag naar het product stimuleren, terwijl wij ons vooral richten op het aanbod en de inpassing in het landschap en watersysteem.

Het proefveld in Helmond en de eerste resultaten

In september 2020 hebben we de eerste Grote Lisdodde aangeplant op een perceel in Helmond. Door onkruid viel de groei in de zomer van 2021 wat tegen. Daarom hebben we de waterstanden verhoogd, onkruid weggehaald en nog wat bijgeplant en bijgezaaid. Dit heeft heel goed gewerkt, inmiddels is dit veld volgens velen het beste Lisdodde perceel in Nederland. Dit komt mede door de stuurbaarheid van de waterstanden en voldoende voedingsstoffen voor het gewas, uit de bodem en via aanvoer van voedselrijk water uit de Goorloop.

Het proefveld wordt intensief bezocht en onderzocht. We hebben collega’s uit Limburg, België en andere Europese landen ontvangen en zowel studenten als onderzoekers van onder ander Wageningen, Nijmegen, de HAS, KWR kijken naar biodiversiteit, waterkwaliteit, gewasopbrengst en CO2 effecten.

Toepassingen van vezelgewassen in substraat, potgrond en bouw- en isolatiemateriaal

Binnen ons project kijken we ook naar de afzetmarkt van de gewassen. Hiervoor hebben we 2 jaar geleden testen begeleid bij Verbruggen Paddenstoelen (pdf, 8.4 MB). Zij hebben  in de oesterzwammenteelt het stro vervangen door lisdodde. De opbrengsten van de zwammen waren goed, alleen het droogproces was nog te duur. Ook weten we van onze Europese partners dat lisdodde een goede turfvervanger in potgrond is, en uitermate geschikt voor de productie van plaatmateriaal en als isolatiemateriaal in de bouw.

Oogsten

In het najaar van 2021 hebben we in Helmond voor het eerst met een speciale machine geoogst. Op een regenachtige dag zijn we met een groep agrariërs en onderzoekers bij elkaar gekomen. De oogst ging toen naar een waterbuffelboer uit de buurt, maar is helaas wat te lang blijven liggen, waardoor de waterbuffels er geen trek meer in hadden. We hebben geleerd dat voor veevoer een oogst vroeger in het jaar en snellere verwerking belangrijk is. Een snelle droging blijkt sowieso voor de meeste toepassingen van belang, zeker als het wat warmer is.

Dit jaar hebben we gekozen voor een oogstmoment in januari. Het gewas is nu droger en makkelijker te verwerken als grondstof in de bouw. En wij hebben een aantal geïnteresseerde partijen gevonden die de oogst wilden kopen. Uiteindelijk gaat de Lisdodde nu tegen een marktconforme prijs naar twee innovatieve bedrijven die duurzame bouwmaterialen willen ontwikkelen. We zijn bijzonder blij dat een van de bedrijven in de Peel zit, waardoor we een korte keten hebben gerealiseerd.

Hoe verder?

Als waterschap willen we nog meer agrarische ondernemers in ons gebied helpen om de teelt van Lisdodde of andere natte gewassen te realiseren op plekken die zich daarvoor lenen. We zijn op zoek naar voorlopers die hierop in willen zetten. Hiervoor kunnen we expertise voor de beste gewaskeuze leveren en helpen om de waterhuishouding op het perceel en in de omgeving te optimaliseren.

Interesse in het verbouwen van een natte teelt?

In opdracht van Aa en Maas heeft Spaak Circular Solutions een rekenmodel ontwikkeld waarmee het verdienmodel voor diverse natte teelten kan worden vergeleken. In het model kan een groot aantal variabelen worden ingevoerd, om zo inzicht te krijgen in de factoren die het meest van invloed zijn. Het rekenmodel is via onderstaande button te downloaden.

Rekentool verdienmodel natte teelten (xlsx, 257 kB)

Innovatiehuis de Peel gaat aan de slag met het opzetten van een regionale keten voor biobased bouwen in de Peel. Geïnteresseerd in deelname? Neem contact op met Sonja van Uden.

Meer informatie

Voor aanvullende informatie en vragen kun je contact opnemen met Hilke van den Elsen: hvandenelsen@aaenmaas.nl.