Meest gestelde vragen over PFAS
Op deze pagina vind je de meest gestelde vragen over PFAS. Deze informatie hoort bij een informatiepagina. Wil je meer over dit onderwerp weten?
PFAS staat voor poly- en perfluoralkylstoffen. Deze groep stoffen bestaat uit duizenden kunstmatig gemaakte (synthetische) stoffen. De drie bekendste zijn PFOA, PFOS en GenX.
PFAS worden voor veel producten gebruikt vanwege hun hittebestendige en waterafstotende eigenschappen. Zo zitten PFAS onder andere in de antiaanbaklaag van pannen, in outdoorproducten zoals kleding en tenten, maar ook in inkt, verf, papier, kleding, coatings, schoonmaakmiddelen, cosmetica en blusschuim. PFAS zijn hardnekkig, soms giftig en niet biologisch afbreekbaar. Dat de stoffen niet goed afbreken, is slecht voor het milieu. PFAS vinden we dan ook overal terug: in de lucht, in de bodem en in water.
PFOA en PFOS worden gebruikt sinds de jaren 60. Sinds kort zijn er Europese regels om het gebruik ervan zo veel mogelijk te verminderen. GenX wordt pas sinds 2012 door enkele bedrijven in Nederland gebruikt. Door een voorstel van de Nederlandse overheid kwalificeerde het Europese Agentschap voor Chemische Stoffen GenX in juni 2019 als Zeer Zorgwekkende Stof. Het is vanaf nu veel moeilijker om toestemming te krijgen om GenX te gebruiken.
PFAS kunnen in het milieu komen tijdens het maken van een product, door het gebruik van een product waar PFAS in zitten of wanneer deze producten verwerkt worden als afval. Een voorbeeld is de PFAS afkomstig van defensieterreinen.
PFAS breken niet af in het milieu. Als de stoffen als deeltjes in de lucht terechtkomen, kunnen ze op de bodem of in het water belanden en daar jaren later nog steeds zijn.
PFAS komen via afvalwater bij de rioolwaterzuiveringsinstallaties en belanden vervolgens in sloten, beken en kanalen. De stoffen kunnen heel moeilijk verwijderd worden uit het water, ook niet in de rioolwaterzuiveringsinstallaties. PFAS komen ook via de rivieren Nederland binnen. Via water kunnen PFAS in de (water)bodem terechtkomen.
PFAS worden in ons hele gebied aangetroffen, zowel in bagger als in water en de waterbodem. De bronnen hiervan zijn divers. In verreweg de meeste gevallen zijn de gehalten laag.
Alle officiële zwemwaterlocaties in Brabant zijn in 2024 twee keer onderzocht op PFAS en zitten allemaal onder de zogeheten risicogrens voor zwemwater.
In 2017 werd bekend dat er GenX zit in beken en sloten in Helmond en omgeving. De bron was een bedrijf in de gemeente Helmond. Het bedrijf is in dat jaar gestopt met het gebruik van GenX. Zie voor meer informatie ook de site van de gemeente Helmond: PFAS, informatie voor inwoners | Gemeente Helmond
In november 2024 stuurde de Unie van Waterschappen namens de Nederlandse waterschappen een brandbrief aan minister Madlener van Infrastructuur en Waterstaat. De waterschappen roepen hierin op tot hardere aanpak van PFAS in het milieu, en pleiten voor een totaalverbod op PFAS.
De enige manier om PFAS aan te pakken is zoals bij alle vervuilingen: aan de bron. De PFAS-kraan moet dicht, regelgeving en toezicht moeten aangescherpt en bestaande vervuiling voortvarender aangepakt. De waterschappen doen hiervoor concrete voorstellen en roepen het Rijk op om:
• de PFAS-kraan dicht te draaien;
• te zorgen voor duidelijke wet- en regelgeving rondom PFAS;
• handelingsperspectief te bieden voor de aanpak van bestaande PFAS-verontreiniging;
• te investeren in de versterking van de VTH-keten voor het terugdringen van PFAS-emissies;
• kennis en innovatie op het gebied van PFAS te stimuleren;
• een concreet actieplan vanuit het Rijk op te stellen om PFAS-vervuiling een halt toe te roepen; • de ervaringen op het PFAS-dossier te benutten ter voorkoming van dezelfde problematiek met andere persistente, mobiele en toxische stoffen.